Bij de stuurgroep en het secretariaat van de VWM leeft toch al langer het gevoel dat de leden, in het bijzonder de doctorandi, meer inspraak moeten krijgen bij de invulling van de jaarlijkse cursusdag. Daarom zullen wij dit jaar voor het eerst experimenteren met het gebruik van een online poll (zie onder) voor het vastleggen van de inhoud van de volgende cursusdag (voorzien voor het voorjaar van 2013). Wij selecteerden alvast vijf uiteenlopende thema’s:
1 – Sociale Netwerk-analyse met Gephi
2 – Het gebruik van databases (Access)
3 – Topic Modeling: thematische analyse van een groep documenten
4 – Het zelfstandig publiceren van een (eigen) onderzoekspagina met WordPress
5 – Werken met het Geographical Information System (GIS)
Alle leden kunnen eenmalig hun stem uitbrengen voor een van deze thema’s. De voorgestelde thema’s worden hieronder nader toegelicht en richten zich op enkele digitale toepassingen, waarmee wij specifiek tegemoet willen komen aan de hedendaagse noden van jonge onderzoekers. Wij danken u alvast voor uw medewerking!
1 – Sociale Netwerk-analyse met Gephi
De computationele analyse van sociale netwerken is een toepassing die de jongste jaren gestaag in populariteit groeit. Sociale media-sites als Facebook en Twitter leveren interessante data voor de meest uiteenlopende wetenschappelijke toepassingen, zoals de verspreiding van epidemieën of het in kaart brengen van culturele netwerken. Ook voor mediëvisten biedt netwerkanalyse onverwachte, maar interessante perspectieven. Welke twaalfde-eeuwse auteurs correspondeerden met elkaar in brieven en valt dit epistolaire netwerk verbinden met de verspreiding van nieuwe ideeën? Kan de analyse van hertogelijke cartularia de sociale verhoudingen binnen een hertogom in kaart brengen? Kan men scholen of paradigma’s onderscheiden in de hedendaagse mediëvistiek op basis van citatie-netwerken binnen databanken als JSTOR? Binnen deze hands-on workshop wagen de participanten zich aan de computationele analyse van netwerk-data via de krachtige software Gephi. Centraal staat de vraag hoe men deze onderzoekstechnieken op relevante wijze kan aanwenden binnen mediëvistisch onderzoek.
2 – Het gebruik van databases (Access)
Dr. Mark Merry (Institute of Historical Research, School of Advanced Study, University of London) zou een vervolg kunnen geven op cursus Access voor mediëvisten die in februari 2011 werd gegeven. De cursus gaat uit van een basale vertrouwdheid met Access (invoeren van gegevens, werken met tabellen en formulieren, het opstellen van eenvoudige queries) en bouwt daarop voort. Onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn o.a. technieken om data-invoer te versnellen en te vereenvoudigen, om de consistentie van de ingevoerde data te garanderen, het opstellen van complexe queries en de uitvoer van gegevens naar Excel, websites en rapporten. Wie de cursus van vorig jaar heeft moeten missen, kan zich oriënteren op de materie aan de hand van het handbook ‘Building and using databases for historical research’.
3 – Topic Modeling: thematische analyse van een groep documenten
“Topic modeling” is een toepassing in de Digital Humanities waarbij men zich richt op de automatische analyse van de onderwerpen in een ongestructureerde groep documenten — te denken valt literaire corpora, verzamelingen oorkonden of wetenschappelijke artikels. Hoewel de onderliggende statistiek erg ingewikkeld is, is het resultaat van topic modeling bijzonder eenvoudig. Een algoritme bepaalt eerst volledig automatisch de interessante “topics” in het corpus, oftewel groepjes van woorden die geregeld in dezelfde context opduiken. (Een groep woorden als kerk, priester, altaar, … kan bv. het topic “Religie” in het corpus voorstellen.) Vervolgens kan het programma automatisch bepalen in welke mate een bepaald onderwerp wordt behandeld in een document. (Een krantenartikel over een voetbaltransfer kan bv. voor 80% over sport gaan, maar ook 20% over economie.) Vervolgens kan men de samenstelling van interessante topics in het corpus bestuderen of de ontwikkeling ervan diachroon uittekenen, hetgeen steevast verrassende inzichten oplevert. In deze hands-on workshop leren de deelnemers een toegankelijk en veelgebruikt software-pakket (Mallet) besturen, dat van de gebruiker geen speciale ICT-vaardigheden vereist. Centraal staat de vraag hoe men deze onderzoekstechniek op relevante wijze kan aanwenden binnen mediëvistisch onderzoek.
4 – Het zelfstandig publiceren van een (eigen) onderzoekspagina met WordPress
Naast de aanwezigheid op traditionele fora als colloquia of in gedrukte boeken, wordt de aanwezigheid van onderzoekers op het wereldwijde web steeds belangrijker. Via een persoonlijke webpagina kan een onderzoeker zijn — steeds meer internationale — publiek eenvoudig maar efficiënt informeren over zijn recente onderzoeksactiviteiten, eventueel zelfs in verschillende talen. De meeste onderzoeksinstellingen bieden onderzoekers de mogelijkheid om een persoonlijke pagina te onderhouden, maar deze pagina’s bieden meestal weinig (bv. visuele) mogelijkheden om zich van andere pagina’s te onderscheiden. In deze hands-on workshop leren de deelnemers zelfstandig een website op te zetten, vorm te geven en te onderhouden met het bekende WordPress. Dit populaire online publicatie-platform biedt een scala aan mogelijkheden voor onderzoekers die hun online aanwezigheid op creatieve wijze willen optimaliseren.
5 – Geographical Information System (GIS) is een systeem dat bedoeld is om alle soorten geografische informatie vast te leggen, te bewerken, te analyseren en te publiceren. In feite vermengt het systeem elementen uit de cartografie, statistische analyse en database-technieken. Steeds meer historici maken gebruik van GIS voor het analyseren van kaarten en ruimtelijke patronen. Een GIS-cursus introduceert de basis van GIS voor historici en kan bv. bespreken hoe de GIS-software geografische kenmerken representeert, hoe GIS te gebruiken om kaarten van hoge kwaliteit te maken, het importeren van historische gegevens in GIS, topologisch en cartografisch modelleren, en het exporteren van de resultaten naar Google Earth.
Reacties zijn gesloten.