Op 23 december 2012 is het 150 jaar geleden dat Henri Pirenne werd geboren. Ter ere van dit jubileum vindt op 15 en 16 november in Boedapest een internationale workshop plaats. Het programma vindt u hieronder.
Ruusbroecdag
Geachte mevrouw / heer
Onze jaarlijkse Ruusbroecdag staat dit jaar in het teken van het afscheid van Prof.dr. Theo Clemens, voormalig directeur van het Ruusbroecgenootschap. Met ingang van 1 oktober is hij met emeritaat gegaan.
Theo Clemens studeerde theologie met als specialisatie kerkgeschiedenis en behaalde cum laude zijn titels van doctorandus en doctor. Zijn specialisatie was (en is) de geleefde spiritualiteit van ‘gewone’ leken zoals die waar te nemen valt in het vroegmodern religieus gebruiksdrukwerk, met name in kerkboeken. Sinds 2003 was hij voor 0,7 vte als hoofddocent verbonden aan het Ruusbroecgenootschap. In 2006 werd hij tot directeur gekozen, een functie die hij tot aan zijn emeritaat vervuld heeft. Daarnaast was hij redactiesecretaris van Ons Geestelijk Erf.
Op vrijdag 30 november 2012 neemt het Ruusbroecgenootschap officieel afscheid van Theo Clemens met een eucharistieviering, academische bijeenkomst en een receptie. De eucharistieviering wordt gehouden in de kapel (ingang via Prinsstraat 13) om 12u00. De bijeenkomst wordt gehouden in de Kapel van de Grauwzusters, Lange Sint-Annastraat 7, 2000 Antwerpen (routebeschrijving zie http://www.ua.ac.be/route > Stadscampus).
Programma:
14u00 Jan Roegiers (KU Leuven), Kerkgeschiedenis, devotie en Verlichting. P.J. Marant en de Assumptio
14u45 Peter Raedts (RU Nijmegen), Voorzichtig op weg naar de vrijheid: het begin van de katholieke emancipatie in Nederland en Engeland
15u30 pauze
16u00 Thom Mertens, Toen en nu en straks
16u15 Theo Clemens, Gedane zaken…
16u45 Receptie
Wij nodigen U van harte uit dit samen met ons te vieren. Indien U aanwezig wil zijn kan U zich tot 15 november aanmelden bij ingrid.deruyte@ua.ac.be (+32 3 265 57 80; per adres: Ruusbroecgenootschap, Prinsstraat 13, B-2000 Antwerpen).
Met vriendelijke groeten,
Prof. dr. Thom Mertens
Directeur van het Ruusbroecgenootschap
Najaarslezingen Vlaams onderzoekscentrum voor de kunst in de Bourgondische Nederlanden
Dit najaar organiseren de Brugse musea een aantal ‘Lezingen van het Vlaams onderzoekscentrum voor de kunst in de Bourgondische Nederlanden’. Voor deze lezingenreeks werden drie sprekers uitgenodigd, allen verbonden aan Franse universiteiten:
– Jacques Paviot over ‘De Portugezen in Brugge en Antwerpen in de 15de en 16de eeuw’ (op 15.11)
– Federica Veratelli over ‘Familiezaken. Onuitgegeven profielen van Italiaanse opdrachtgevers’ (op 6.12)
– Marc Gil over ‘De plaats van vrouwen in de kunstambachten in de Bourgondische Nederlanden (15de-begin 16de eeuw)’ (op 13.12)
Deze lezingen vinden telkens plaats om 15u in de Vriendenzaal (op de eerste verdieping van het Groeningemuseum, Dijver 12, 8000 Brugge) en zijn gratis. Voertaal van deze voordrachten is het Frans.
Bij deze nodigen wij u van harte uit voor deze lezingenreeks.
Lezing + rondleiding Hendrik Vanden Abeele / Abdij van Park
Nog vóór de traditionele Pirennelezing (7 november) opent het VWM-werkjaar met de stilaan traditionele combinatie van een lezing en een geleid museumbezoek. Dit jaar sloeg de VWM de handen in elkaar met het Leuvense muziekfestival Passie van de Stemmen, dat in deze editie focust op Reformatie(s). Met dit thema als uitgangspunt brengt het festival muziek uit de zestiende en zeventiende eeuw.
De opening van Passie van de Stemmen wordt gevormd door een themadag op de abdijsite van Park op 31 oktober 2012. De dag begint met een lezing waarin musicus-musicoloog Hendrik Vanden Abeele het thema Reformatie(s) toepast op het repertoire van de gregoriaanse muziek. Hierna volgt een geleid bezoek aan de abdijsite van Park, waarbij het thema Reformatie(s) de invulling krijgt van ‘omvorming’ en ‘restauratie’ van erfgoed. De dag sluit af met een bezoek aan de vaste collectie van het museum van de Abdij van Park.
Meer informatie over deelname vindt u in bijgaande uitgebreide aankondiging. Speciaal voor de aanwezige VWM-leden zijn bij deze gelegenheid ook tickets voor een concert van Cinquecento (3 november) te koop aan gereduceerd tarief.
Colloque “Nos Gloires” à Mariemont, 9-10 november 2012
Op 9 en 10 november vindt in Mariemont een colloquium plaats met als titel ‘À l’aune de “Nos Gloires”: mémoire et historiographie en Belgique depuis 1830’. Voor deze gelegenheid worden de originele aquarellen van Jean-Léon Huens, gebruikt voor de albums ‘Nos Gloires / ’s Lands Glorie’, uitzonderlijk tentoongesteld.
Meer informatie vindt u in bijgaand programma of op de website van het Koninklijk Museum van Mariemont.
Expertmeeting Moderne Devotie, Nijmegen, 30 november 2012
Op 30 november vindt in Nijmegen een expertmeeting plaats rond de Moderne Devotie met als titel ‘In de ogen van de anderen. De Moderne Devotie in Duitsland en de Nederlanden, beïnvloeding en toe-eigening’. U vindt een gedetailleerd programma in bijlage.
Jaarlijkse mediëvistendag
Naar jaarlijkse gewoonte komen de mediëvisten van Nederland en Vlaanderen binnenkort weer samen om de hoogmis van het vak te vieren. De Mediëvistendag wordt deze keer georganiseerd in Amsterdam, op 30 november. Het centrale thema van de dag is ‘Hoven en communicatie’, een thema dat door drie sprekers zal worden behandeld vanuit diverse invalshoeken. In de loop van de namiddag krijgen nieuw aangestelde doctorandi de kans om hun prille onderzoek aan de vakgenoten voor te stellen. De dag zal worden afgesloten met een korte presentatie van CARMEN, een internationaal netwerk van mediëvisten en onderzoeksinstellingen.
Meer informatie over deelname en een gedetailleerd programma vindt u in bijgaande aankondiging.
L’histoire de Gembloux en images
Bij uitgeverij ‘Les presses agronomiques de Gembloux’ verscheen een boek dat een stuk van de geschiedenis van de abdij van Gembloux verhaalt aan de hand van de tekeningen in handschrift 10292-94 van de KB in Brussel. De auteur plaatst de tekeningen in context en gaat op zoek naar de precieze verhouding tussen de tekeningen en de Gesta abbatum Gemblacensium van Sigebert van Gembloux. Meer informatie vindt u hier.
Symposium – Religieuze Netwerken
22e symposium van de contactgroep Signum
Vrijdag 30 november 2012, Brugge
Voor de tweeëntwintigste maal organiseert de contactgroep Signum een symposium, dat zal plaatsvinden op vrijdag 30 november 2012 in Brugge. Thema is dit jaar ‘religieuze netwerken’. In de sociologie wordt al sinds lang gebruik gemaakt van sociale netwerkanalyses, waarbij kwantificeerbare relaties tussen personen, groepen of instellingen visueel in kaart kunnen worden gebracht. Hoewel historici tegenover deze benadering vaak een wat afwachtende houding hebben aangenomen, is er de afgelopen jaren meer en meer gewezen op de noodzaak om door middel van netwerkonderzoek meer zicht te krijgen op het gedrag en de ontwikkeling van laatmiddeleeuwse geestelijken, (semi-)religieuze groepen of kerkelijke instellingen zoals kloosters en kapittels. In het Brugse Stadsarchief is een aantal boeiende lezingen geprogrammeerd, die dit thema vanuit verschillende invalshoeken benaderen.
De traditionele excursie voert de deelnemers naar de Jeruzalemkapel, een stukje verborgen Brugs erfgoed. Deze kapel werd in de vijftiende eeuw gebouwd door de familie Adornes, die zich liet inspireren door de kerk van het Heilig Graf in Jeruzalem. De kerk is nog altijd privaat bezit. Ook een bezichtiging van het Stadsarchief maakt deel uit van het symposium. Zoals te doen gebruikelijk biedt het programma volop gelegenheid voor het stellen van vragen en het voeren van discussie.
Programma
10.00 Ontvangst en koffie
10.25 Opening
10.30 Lezing 1: Frans Gooskens (Breda) – De ideologie en strategie van een curiaal netwerk van hoge geestelijken met vertakkingen naar Brabant in de vijftiende eeuw
11.15 Lezing 2: Merlijn Hurx (Universiteit Utrecht) – Voor kapittel en parochie: de bouw van stadskerken in de Nederlanden
12.00 Wandeling naar restaurant voor de lunch. Na de lunch bezichtiging van de Jeruzalemkapel o.l.v. Noël Geirnaert (Stadsarchief Brugge)
14.30 Algemene ledenvergadering
14.45 Lezing 3: Hendrik Callewier (Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk) – Netwerken en sociaal kapitaal bij de seculiere clerus van het Bourgondische Brugge
15.30 Thee/koffie
15.45 Lezing 4: Letha Böhringer (Stadtarchiv Köln) – Religiöse und familiäre Netzwerke Kölner Beginen im 13. und 14. Jahrhundert
16.30 Rondleiding in het Stadsarchief (door Noël Geirnaert)
17.15 Borrel en aansluitend de mogelijkheid tot deelname aan het diner (voor eigen rekening)
Kosten
Voor leden van Signum bedragen de kosten voor deelname (inclusief koffie/thee, lunch) € 15,-; niet-leden betalen € 20,-, studenten € 15,-. Aanmelding is mogelijk door middel van een e-mail aan de secretaris van Signum, Bas Diemel (basdiemel@hotmail.com). De kosten van deelname kunnen op de dag van het symposium ter plaatse worden voldaan.
Praktische informatie
Het Signumsymposium vindt plaats in het Stadsarchief Brugge, Burg 11A, aan een van de twee centrale pleinen in de Brugse binnenstad (telefoon +32(0)50 44 82 60). Het Stadsarchief is vanaf het station per bus in circa een kwartier te bereiken, te voet in een klein half uur.
Nota bene: lezing Dries Vanysacker
Op donderdagavond 29 november organiseert de vriendenvereniging Levend Archief een avond waarop prof. Dries Vanysacker (KU Leuven) een lezing verzorgt over het Vatikaans archief. Deelnemers aan het Signum-symposium zijn van harte welkom om deze lezing bij te wonen. Plaats van handeling is het Stadsarchief, waar de lezing om 19.30 uur begint.
Preparing for Death in Medieval and Early Modern Europe
Call for Papers – Preparing for Death in Medieval and Early Modern Europe
Venue: Helsinki Collegium for Advanced Studies, Fabianinkatu 24, Helsinki
Date: 14-15 March 2013
In medieval and early modern Europe society, the Grim Reaper, death, was a recurrent guest. Leaving emotional aspects aside, the omnipresence of death required people to prepare for the possibility of dying. The religious worldview revolved around thought of salvation based on individual merit – sins and good deeds. Souls were destined either to heaven or hell, depending on how the individual had behaved during life.
When a person feared that death was close, he or she turned his thoughts to arranging his soul for afterlife. Confession of one’s sins, contrition and making amends were part of the penitential process. In addition to the confession of sins, praying for the dying and extreme unction belonged to the religious deathbed rituals in medieval and early modern Europe. Sudden death was perceived as a threat because the soul could not be prepared for afterlife. Priests had their own handbooks advising them how to approach a person on his sickbed and how to console him and his family. In the Middle Ages, there developed a whole genre of literature, the ars moriendi, instructing people about the proper way of dying.
Apart from the soul, property issues were also a major concern for the dying. How were the wealth and family resources to be distributed after death? Was something to be invested in good deeds: donations ad pios usus, alms, masses, etc.? Law and custom provided a plethora of ways for transferring property to the surviving relatives and the next generation (e.g., statutory inheritance, wills and testaments, marriage contracts, primogeniture, entails and fideicommissa). The strategies of heirship varied in time and place. Preparing for death could also mean worrying about the memory and postmortem reputation of the dying. This could be done for example by preparing or commissioning works of art, effigies, memorials or literary works.
The conference Preparing for Death in Medieval and Early Modern Europe will investigate and explore the various ways and strategies medieval and early modern people used in attempting to prepare themselves and others – body, soul, property and memory – for the inevitable and omnipresent death. Although the timeframe is historical in order to achieve certain consistency, the conference aims at interdisciplinarity. Papers dealing with religious, legal, visual, cultural, political, and philosophical perspectives on preparing for death are welcome.
Those interested in giving a twenty-minute presentation at the conference are requested to submit a paper proposal (about 200 words) by 30 October 2012 to Mia Korpiola (mia.korpiola[at]helsinki.fi), Helsinki Collegium for Advanced Studies, University of Helsinki